Behandeling
In de Landelijke Richtlijn Lymfoedeem is vastgelegd dat het doorlopen van onderstaande behandelfasen het meest doeltreffende behandeltraject vormen voor de behandeling van lymfoedeem. Ik behandel mensen met lymfoedeem in mijn praktijk conform deze richtlijn.
In de praktijk heb ik de beschikking over verschillende behandelmethodes en ondersteunende apparatuur waarmee de oedeemklachten kunnen worden verminderd of verholpen. Ik zal tijdens een intakegesprek, samen met u de meest optimale behandelcombinatie bespreken.
Initiële behandelfase
Het verloop van de behandeling is per persoon verschillend. Afhankelijk van het klachtenbeeld wordt een behandelplan op maat opgesteld en zo nodig tussentijd aangepast. In de eerste fase zal er gedurende 4 tot ca. 12 weken intensief worden behandeld (meestal zo’n 2-3 maal per week). Met behulp van metingen evalueren we of de klachten afnemen en zo bepalen we wanneer het eindresultaat (doel) is behaald.
Overgangsfase
In de tweede fase van de behandeling van lymfoedeem ligt de focus op zelfmanagement, oftewel hoe u zelf uw klachten zo goed mogelijk stabiel kunt houden zonder afhankelijk te zijn van therapie/de therapeut. De behandelfrequentie wordt afgebouwd, op geleide van klachten en geeft u advies over zelfmanagement. Met behulp van verschillende meetmethoden (omvangmeting/vragenlijsten/foto’s etc.) evalueren we of de klachten stabiel blijven.
Onderhoudsfase
Wanneer het eindresultaat is behaald, zal maximaal 4 x per jaar een evaluatie plaatsvinden om te beoordelen of de klachten stabiel blijven. Bij verergering kunt u samen met de huidtherapeut besluiten om opnieuw een behandeltraject te starten.
Onderdelen van de oedeembehandeling
Compressietherapie
Deze therapie is een combinatie van zwachtelen (of ander compressiemateriaal) en bewegen. Om de omvang te verminderen, worden de aangedane ledematen ingezwachteld. In combinatie met compressietherapie is het van groot belang dat de cliënt bewegingsoefeningen doet. Als het oedeem na verloop van tijd niet verder afneemt, wordt een therapeutisch elastische kous aangemeten.
Oedeem- en fibrosegrepen
Oedeem- en fibrosegrepen zijn speciale handgrepen die toegepast worden bij verharde weefsels (fibrose). Door middel van oedeemgrepen kan lymfevocht door het weefsel heen worden geleid naar een plaats waar het gemakkelijker wordt opgenomen. Bovendien maken deze grepen verhard weefsel soepeler. Deze interventie kan ook met apparatuur worden uitgevoerd.
Manuele lymfedrainage
Manuele lymfedrainage is een behandelmethode waarbij door zachte pompbewegingen de lymfevaten aangezet worden tot harder werken. Door deze techniek wordt er meer vocht opgenomen en afgevoerd door de lymfevaten. Deze techniek wordt vrijwel niet meer door mij toegepast omdat de werking ervan niet wetenschappelijk kan worden aangetoond.
Lymftaping
Deze speciale tape is een aanvulling op de behandeling. De tape tilt de huid een beetje op zodat de lymfe onbelemmerd kan doorstromen. Hierdoor geeft het een extra stimulans, zodat het oedeem vermindert of fibrose (verhard weefsel) versoepelt.
Deep Oscillation
Deep Oscillation® werkt op basis van elektrostatische impulsen die zorgen voor trillingen op celniveau. De elektrostatische impulsen van de Deep Oscillation® creëren een aangename, diep effectieve trilling in de huid, bindweefsel, vetweefsel, spieren, bloed- en lymfevaten tot een diepte van 8 cm. Door de langzame trilling is het gevoel er tot diep in de huid. De lage frequentie werkt vaatverwijdend waardoor bloed en lymfevocht beter kunnen worden afgevoerd, in combinatie met een MLD behandeling. Deep Oscillation kan ook worden ingezet rond littekens in het aangedane gebied.
Bewegings- en ademhalingsoefeningen
De huidtherapeut leert u specifieke bewegings- en ademhalingsoefeningen aan, die de afvoer van lymfvocht bevorderen. We adviseren ook thuis deze oefeningen regelmatig te doen. Beweging zorgt ervoor dat de lymfevaten gestimuleerd worden vocht af te voeren. Bewegen is goed, maar het is belangrijk om overbelasting te voorkomen.
Intermitterende Pneumatische Compressie (IPC) /Lymphapress
De Lymphapress is een drukgolfapparaat dat kan worden ingezet als onderdeel van de oedeemtherapie. Het te behandelen lichaamsdeel wordt in een manchet met drukkamers geplaatst. Deze kamers worden van beneden naar boven opgepompt en weer leeggelaten. Hierdoor ontstaat een golvende beweging die ervoor zorgt dat het oedeem wordt verplaatst. Behandeling met dit apparaat wordt alleen als aanvulling op (of in combinatie met) de reguliere behandeling gebruikt.Aanmeten van Therapeutische Elastische Kousen (TEK).
Als het oedeem na verloop van tijd niet verder afneemt, meet de huidtherapeut een Therapeutisch Elastische Kous aan. Hiermee wordt het behaalde resultaat behouden.
Ondersteunende hulpmiddelen
In het kader van de behandeling van oedeem kan de huidtherapeut bepaalde hulpmiddelen verstrekken (deze worden door de basisverzekering vergoed – maar vallen dus wel onder het eigen risico). Voorbeelden hiervan zijn bijvoorbeeld onderstaande compressiematerialen. Ze zijn er voor oedeem na borstbesparende operaties, borstamputaties, zwelling van gelaat, hals, armen, benen en genitalia/ onderbuik.
Deze pads zorgen voor afvoer van vocht en versoepelen verhard weefsel doordat ze de hele dag door masseren (als men in beweging is). De pad wordt veel gebruikt voor dames die een borstoperatie gehad hebben en last hebben van zwelling van het borstgebied en de flank.
Als aanvulling op de drukpads kan een druk bh, broek of masker van aangemeten worden.
Klittenbandsystemen (wraps)
Wraps zijn een vervanging voor zwachtels (en in sommige gevallen ook voor de therapeutische elastische kousen). Het is een compressieverbandsysteem dat zeer makkelijk en snel (zelf) is aan te leggen. Voor de patiënt speelt de mogelijkheid tot een grotere zelfredzaamheid en onafhankelijk een zeer belangrijke rol. Klittenbandverbanden zijn hulpmiddelen die zijn samengesteld uit meerdere compressiebanden die onderling met elkaar verbonden zijn. Elke band is voorzien van een stevige klittenbandsluiting en is eenvoudig in omvang bij te stellen zodra het been, de arm of de hand in de loop van de tijd dunner wordt. Klittenbandverbanden worden onder andere ingezet bij de behandeling van lymfoedeem en wonden (zodat er een vervolgens een compressiekous aangemeten kan worden).
Aanmeten van Therapeutische Elastische Kousen (TEK)
Als het oedeem na verloop van tijd niet verder afneemt, meet de huidtherapeut een Therapeutisch Elastische Kous aan. Hiermee wordt het behaalde resultaat behouden en blijft het gebied oedeemvrij.
Tips!
Er zijn een aantal factoren die de kans op lymfoedeem kunnen vergroten. Met een aantal voorzorgsmaatregelen kunt u lymfoedeem zoveel mogelijk proberen te voorkomen.
- Het is goed om in beweging te blijven; lichte werkzaamheden en sport bevorderen de lymfe afvloed. Als u nog wat onzeker bent over het effect van bewegen op lymfoedeem adviseer ik om te sporten onder deskundige begeleiding;
- Als u merkt dat bepaalde inspanning (huishoudelijke werkzaamheden, sport, werk) een toename van de zwelling van uw arm, hand of been veroorzaakt, adviseer ik om de duur of intensiteit aan te passen;
- Probeer wondjes zoveel mogelijk te voorkomen (en desinfecteer de huid na beschadiging) om de kans op infectie te verkleinen;
- Houd het oedeem stabiel, voer regelmatig metingen uit, zwachtel zelf of gebruik een wrap bij toename. Neem contact op met de therapeut als het oedeem niet opnieuw stabiliseert.
Indicaties voor oedeemtherapie
